Smalle waterpest
Smalle waterpest is een invasieve waterplant afkomstig uit de verenigde Staten en ingevoerd als aquarium- en vijverplant. Smalle waterpest is een zeer snelle groeier die sloten, kleine kanalen of vijvers geheel kan overgroeien en andere waterplanten verdingt. De soort komt wijdverspreid voor in heel Nederland.
Hoe herken ik Smalle waterpest?
Smalle waterpest (Elodea nuttallii) is een ondergedoken waterplant met stengels die 4 meter lang kunnen worden. De smalle, lijnvormige bladeren (maximaal 2 mm breed) met spitse punt staan met drie blaadjes in een krans en zitten zonder bladsteeltje aan de stengel. De blaadjes zijn sterk gekruld en lijken soms op een kurketrekker. De plant bloeit in de periode mei tot en met augustus met kleine witte bloemen.
Klik op de foto's om ze te vergroten
Identificeren van waterpesten
Smalle waterpest lijkt op andere waterpesten, zoals Verspreidbladige waterpest (Lagarosiphon major), Brede waterpest (Elodea canadensis) en Braziliaanse waterpest (Egeria densa). Onderstaande video kan u helpen bij het identificeren van waterpesten. Kijk hier voor meer look-a-likes.
Bekijk de video
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Herkomst – Waar komt Smalle waterpest vandaan?
Smalle waterpest komt oorspronkelijk uit de Verenigde Staten en is in Europa veel verkocht als waterplant voor aquaria en vijvers. Doordat mensen planten in openbaar water uitzetten, is de plant in de natuur gekomen. Mogelijk vindt er ook natuurlijke verspreiding vanuit vijvers plaats via watervogels. De eerste waarneming in de Nederlandse natuur stamt uit 1941.
Verspreiding – Waar komt Smalle waterpest voor?
De Smalle waterpest komt wijdverspreid voor in heel Nederland. De soort komt in alle soorten wateren voor, behalve in voedselarm, carbonaatarm of zeer brak water. De plant is vooral dominant in ondiep water dat voedselrijk is, veel carbonaat bevat en waarvan de zuurgraad neutraal tot basisch is. In grote, diepe wateren wordt deze plant alleen gevonden aan randen waar minder waterbeweging is. Smalle waterpest kan zich vestigen in gebieden met een hoge ecologische waarde, zoals Natura 2000-gebieden.
Risico’s - Wat zijn de problemen?
Smalle waterpest is een zeer snelle groeier die sloten, kleine kanalen of vijvers geheel kan overgroeien. De plant verdringt andere waterplanten. Dit heeft ook invloed op populaties van ongewervelde dieren en vissen. Afsterven van de plantenmassa kan leiden tot zuurstoftekort en tot meer voedingsstoffen in het water. Dit kan weer algenbloei tot gevolg hebben.
Smalle waterpest heeft ook een negatief effect op de waterkwaliteit; het kan zware metalen uit de bodem opnemen die bij afsterving en vertering van het plantmateriaal vrijkomen in het water.
Omdat de Smalle waterpest zeer dichte vegetaties kan vormen kan dit de doorstroming van water ernstig belemmeren, maar ook de pleziervaart, zwemmers en doorgangen (duikers) kunnen hier veel hinder van ondervinden. De snelle groei (ook na schonen van de watergang) en hinder waren aanleiding voor plaatsing van deze soort op de Unielijst van EU-verordening 1143/2014.
Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?
Preventie is de meest kosteneffectieve aanpak van invasieve exoten. Dat wil zeggen dat zoveel mogelijk moet worden voorkomen dat er nieuwe haarden ontstaan. Zo zorgen de waterschappen ervoor dat ze bij eigen werkzaamheden de soort niet verder verspreiden.
Smalle waterpest is veel verkocht als zuurstofplant voor de vissenkom, aquaria en vijvers. Particulieren worden opgeroepen om geen overtollige waterplanten in oppervlaktewater te dumpen. Kleine fragmenten kunnen gemakkelijk weer uitgroeien tot nieuwe haarden en het wateroppervlak volledig bedekken met alle negatieve gevolgen voor de natuur, maar ook voor de waterkwaliteit en veiligheid. Heeft u te veel waterplanten in uw vijver of aquarium? Gooi ze dan in uw groencontainer.
Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?
Bij de aanpak van invasieve exoten in het water zijn een aantal algemene aspecten van belang onafhankelijk van de gekozen methode.
- Begin altijd bovenstrooms om te voorkomen dat schone stukken weer besmet worden door afdrijvend materiaal.
- Gebruik waar mogelijk een goed kerende drijfbalk of drijfscherm (kan ook benedenstrooms geplaatst worden), en loop na afloop de watergang na om losgeraakte stukken te verwijderen.
- Voorkom de vorming van dichte matten! Begin vroeg in het seizoen met verwijdering, zo snel mogelijk na het aantreffen van de eerste planten.
- Zorg dat de watergangen ‘schoon’ zijn voor de winter.
Bij de bestrijding van Smalle waterpest moeten de planten zo volledig mogelijk verwijderd worden waarbij fragmentatie moet worden voorkomen. De zomer is hiervoor de beste periode omdat hergroei dan beperkt blijft. De planten geheel verwijderen gaat het gemakkelijkst door de vijver volledig droog te leggen zodat de planten uitdrogen of bevriezen. Vooraf kan het grootste gedeelte van de planten worden verwijderd met een maaikorf. Handmatige nazorg is noodzakelijk om de gewortelde delen ook te verwijderen. Is de locatie niet te groot dan kan men deze ook gedurende enkele maanden afdekken om de planten te laten afsterven. In Ierland is het afdekken van groeiplaatsen met jute met succes toegepast.
Wet- & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?
Waar vind ik meer informatie?
Leadfoto: Stefan Lefnaer, Wikimedia Commons, 2021
Gepubliceerd 5 december 2022