Nieuws

Nieuwe soorten uitheemse landplatwormen ontdekt

Gepubliceerd op: 29 juli 2024

Tijdens recent veldonderzoek in enkele kassen en tuinen zijn voor Nederland drie nieuwe soorten landplatwormen ontdekt. Landplatwormen zijn afgeplatte, niet gesegmenteerde wormen. In West-Europa zijn in totaal al 22 uitheemse landplatwormsoorten waargenomen. Sinds een aantal jaren worden ook in Nederland, naast twee inheemse soorten, ook uitheemse landplatwormen gesignaleerd.

Introductieroute

Uitheemse landplatwormen liften vooral mee als bodemdieren met potplanten en worden zo geïntroduceerd en verspreid in Nederland en de rest van Europa.

Risico voor bodemleven

Sommige uitheemse landplatwormen kunnen zich snel verspreiden en vormen een risico voor het bodemleven. Overdag verstoppen landplatwormen zich op koele, vochtige en donkere plekken, zoals onder bladafval, potten, planken of stukken plastic. In de schemering worden ze actief en jagen op kleine dieren zoals slakken en regenwormen.Dat is schadelijk, want regenwormen zijn belangrijk voor de bodemvruchtbaarheid.

Inventarisatie 2022-2023

Bij een inventarisatie in een aantal kassen van kleine en grote dierentuinen, kwekerijen en botanische tuinen zijn in 16 van de 25 onderzochte kassen in totaal 125 landplatwormen gevonden, waarvan 101 uitheemse exemplaren verdeeld over minstens vijf soorten (zie Tabel).

Ten opzichte van een eerdere inventarisatie uit 2020 zijn drie nieuwe uitheemse landplatwormsoorten waargenomen: kleine Australische tweestreep (Parakontikia ventrolineata), grote gevlekte landplatworm (Obama nungara) en een Europese soort (Microplana scharffi). Nader histologisch- en DNA-onderzoek is nodig naar het grote aantal (30%) landplatwormen dat niet op naam gebracht kon worden op basis van hun uiterlijke kenmerken. Of het inheemse of uitheemse soorten betreft, is niet bekend.

Overzicht van de soorten landplatwormen die bij onderzoek in 25 Nederlandse kassen van oktober 2022 tot en met september 2023 zijn aangetroffen.

Effecten

De Nieuw-Zeelandse landplatworm (Arthurdendyus triangulatus), de enige landplatworm die op de Unielijst van invasieve soorten staat, is tijdens de inventarisatie niet gevonden. Deze soort is nog nergens in Nederland aangetroffen.

Van alle aangetroffen uitheemse soorten wordt de kans op effecten laag ingeschat. Er is één uitzondering, namelijk de grote gevlekte landplatworm (Obama nungara). Deze soort die leeft van verschillende bodemdieren, zoals regenwormen en is in procedure voor plaatsing op de Unielijst van zorgwekkende invasieve exoten. Van deze soort zijn 29 exemplaren aangetroffen in 3 kassen. Deze landplatworm kan ook buiten overleven in ons klimaat.

Advies aan LVVN

Het bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO) van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) adviseert het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) om in het nog op te stellen ‘Aanvalsplan invasieve exoten’ aandacht te besteden aan de risico’s van meeliftende exoten zoals platwormen en hierover te communiceren naar de betrokken doelgroepen.

Download het volledige rapport

Uitheemse landplatwormen in Nederland, een aanvullende verkenning, 2023. Minyoo Advies [rapport].
Advies van BuRO over landplatwormen in Nederland, 2024. Bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO), Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA).
Risicobeoordeling landplatwormen, 2021. Radboud Universiteit [rapport].

Foto: Historische tuin Aalsmeer, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Wikimedia Commons, 2005.